در تهران مکان های دیدنی زیادی وجود دارد که کلیساهای تهران نیز از جمله این مکان های دیدنی هستند. در تمامی کشور ایران تقریبا سیصد کلیسا وجود دارد که بیشتر در قسمت شمال غربی ایران واقع شده اند. تهران بعد از شهر اصفهان از جمله شهرهای ایران است که کلیسا های زیادی در آن وجود دارد و حتی هم اکنون بعضی از آن ها در حال فعالیت هستند ولی برخی تعطیل شده اند. در میان جاهای دیدنی تهران، بازدید مکان‌های قدیمی و مذهبی دیگر ادیان می‌تواند بسیار جذاب باشد.
کلیسای انجیلی پطروس مقدس
در ساخت این کلیسا تلفیقی از سبک معماری اروپایی و ایرانی را استفاده نموده اند.کلیسای انجیلی پطروس مقدس دارای پلانی باسیلیکایی و مستطیلی شکل در ابعاد ۲۵ در ۵ متر است که در جهت شمالی – جنوبی کشیده شده است. محراب کلیسا که دارای پلان ذوزنقه ای شکل است در قسمت جنوبی صحن اصلی قرار دارد. دیوارها به ارتفاع ۱۱ متر و ساخته شده با مصالح آجر و خشت هستند. برای زیبایی داخلی کلیسا، دیوارهای داخلی آن را با گچ پوشانده اند. سقف کلیسا شیروانی بوده و نورگیرهای متعددی بر روی کلیه دیوارها به جز دیوار شمالی دارد. دو ورودی در قسمت غربی و یک ورودی در دیوار شرقی کلیسای انجیلی پطروس مقدس ساخته شده است. برج ناقوس آن هم در قسمت غربی بنا و در مجاورت دیوار خارجی محراب قرار دارد. بنای این کلیسا در سال های اخیر بازسازی و تعمیر شده است. این کلیسا در در خیابان جمهوری، خیابان سی تیر قرار دارد و به سال ۱۸۹۱ میلادی توسط میسیونرهای پروتستان ساخته شده است. می توان از این کلیسا به عنوان یکی از دیدنی ترین کلیساهای تهران نام برد.
کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس
کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس از کلیساهای تهران است که نام خود را از دو تن از یاران حضرت مسیح (ع) که رواج دهنده دین مسیحیت در ارمنستان بوده اند، گرفته است. در سال ۱۸۰۸ میلادی (در سال ۱۱۴۷ هجری شمسی) توسط خانواده ای ارمنی به نام “جام بران” ساخته شده و هم اکنون به عنوان کلیسایی نیمه دایر فعالیت می کند. علت ساخت این کلیسا به دوران زندیه و فتحعلی شاه قاجار بر می گردد. در آن دوران خانواده جام بران برای ساخت شیشه های کاخ گلستان، به دستور فتحعلی شاه از اصفهان به تهران فرا خوانده شدند. به دلیل اینکه هیچ کلیسایی در نزدیکی محل زندگی این خانواده نبود، کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس مقدس را ساختند. این کلیسا در بازار تهران قرار گرفته است و در اولین جمعه هر ماه میلادی مراسمی برای بزرگداشت آن دو قدیس در این کلیسای تاریخی برگزار می شود.
کلیسای میناس مقدس از زیباترین کلیساهای تهران
این کلیسا که هم اکنون به صورت نیمه دایر به فعالیت خود ادامه می دهد در سال ۱۸۵۶ میلادی ساخته شده است و در مجاورت میدان ونک و در کوچه قلعه ارامنه واقع شده است برای دیدن مراسم های مذهبی مسیحیان مانند عشا ربانی می توانید به این کلیسا سربزنید فرمان ساخت کلیسای میناس مقدس به وسیله مستوفی ممالک صادر شده است و آن را برای مسیحیانی که در روستای ونک زندگی می کرده اند ساخته است.
کلیسای مریم مقدس
هنگامی که از خیابان سی تیر تهران یا خیابان میرزا کوچک خان جنگلی گذر می‌کنید، علاوه بر موزه و عمارت‌های تاریخی، ساختمان کلیسای مریم مقدس به چشم می‌خورد. کلیسای مریم مقدس از کلیساهای تهران است که متعلق به مسیحیان ارتدوکس است در دوره پهلوی با هزینه شخصی فردی به نام رومان عیسی یان ساخته شد و معماری آن توسط نیکلای مارکف طراحی گردید.
در روزهای مراسم افراد غیر ارمنی اجازه ورود به کلیسا را ندارند، اما به صورت کلی در روزهای سه شنبه با هماهنگی امکان بازدید این کلیسا وجود دارد. با عبور از پلکان‌های این کلیسا به سه ورودی آن می‌رسید. بر خلاف دیگر کلیساها که دارای نقش و نگاره‌های زیبا هستند، این کلیسا دارای طرحی ساده با دیوارهای سفید است.
پلان مربوط به کلیسا چه از بیرون و چه از داخل به صورت صلیب طراحی گردیده است. در محراب واقع در سمت شرق، عکسی از مریم مقدس را می‌توان دید. در بالای عبادتگاه گنبدی دوازده ضلعی با نورگیرهای متعدد وجود دارد و در سمت غرب کلیسا، گنبد و ناقوس خانه با شش ستون قرار دارد.
کلیسای سرکیس مقدس
کلیسای سرکیس مقدس در تهران، خیابان کریم خان زند،نبش خیابان استاد نجات الهی واقع و کلیسای جامع ارامنه تهران است. کلیسای سرکیس مقدس تهران با هزینه شخصی فردی خیر از ارامنه تهران بنام مارگار سرکیسیان و طرح مهندس آفتاندیلیان بنا شد و کار بنای کلیسا و ساختمانهای اداری واقع در جنوب محوطه آن در سال ۱۳۴۹ ش (۱۹۷۰ م) خاتمه یافته و مقر خلیفه گری ارامنه تهران از کلیسای مریم مقدس به این محل جدید انتقال یافت. این کلیسا از جمله کلیساهای تهران است که بر روی صفه نسبتا کوتاهی قرار دارد بطوریکه بخش غربی آن بصورت پله هایی در مقابل در ورودی کلیسا در آمده است.
کلیسای گریگور روشنگر مقدس ( گریگور لوساووریچ ) تهران
ضرورت احداث این کلیسا از سوی ارمنیان مجیدیه نشین در سال 1975 میلادی احساس شد، از این روی، زمینی با کمک های مالی ارامنه خّیر ساکن این محله خریداری شد و هزینه ساخت و مصالح ساختمانی کلیسا و هزینه های جانبی اعم از حقوق کارکنان مهندس ناظر و معمار توسط شخص نیکوکاری به نام گریگور ملیکیان پرداخت شد .
برای احداث کلیسا، از میان 18 طرح ارائه شده ، طرح مهندس جوانی به نام ژیرایر سیمونیان انتخاب شد. طرح سیمونیان با تغییراتی به اجرا در آمد و در چهاردهم ژانویه سال 1983 میلادی (1362 شمسی) به دست شادروان عالی جناب اسقف اعظم آرداک مانوکیان تقدیس گردیده و ازآن تاریخ تاکنون از جمله کلیساهای تهران است که فعال می باشد.
طرح کلیسا و ابعاد گنبد آن شباهت بسیاری به کلیسای هریپسیمه مقدس ( واقع در شهر اجمیاتزین ارمنستان ) دارد ، نمای کلیسا سیمان و ستونها بتونی و فلزی و آجر می باشند. پله های آن سنگی می باشد. اسکلت کلیسا بسیار مقاوم بوده و بنای کلیسا تا ده ریشتر زلزله مقاومت دارد .
کلیسا توسط هیئت امناء منتخب شورای خلیفه گری ارامنه اداره می گردد. قابل ذکر است که اعضاء هیئت امناء به صورت افتخاری همکاری می نمایند.
کلیسای گئورگ مقدس
یکی دیگر از معروفترین کلیساهای تهران کلیسای گئورگ مقدس است. کلیسایی تاریخی که زمانی نمازخانه و عبادتگاه کوچکی بود و دو خانواده مسیحی به نام های هُوسپیان و استِپانیان آن را برای برگزاری مراسم های دعا مسیحیان ساخته بودند.
بعدها این عبادتگاه کوچک در سال ۱۲۱۴ هجری شمسی، تبدیل به کلیسایی برای مسیحیان شد و نام سردار ارمنی «گئورگ» را که از دلاورانی بود که در راه تبلیغ دین مسیحیت در ارمنستان کشته شده بود را بر روی این کلیسا گذاشتند.
کلیسای نیکلای مقدس
کلیسای نیکلای مقدس در دهه ۱۹۴۰ میلادی توسط مردمان روسی ساخته شد .
کلیسای ارتودکس روسی یا کلیسای نیکلای مقدس یکی دیگر از کلیساهای تهران است که در خیابان شهید مفتح روبه روی ساختمان لانه جاسوسی، کوچه عطارد قرار دارد. این کلیسا در دهه ۱۹۴۰ میلادی توسط مردمان روسی که از روسیه به تهران مهاجرت کرده بودند، ساخته شد و بر آن نام ” نیکلای قدیس رنج کشیده” دادند. منظور از نیکلای مقدس، نیکلای دوم تزار روسیه است.
بنای کلیسا، در دوران پهلوی بنا شده و پس از آن، در زمان شروع انقلاب اسلامی به صورت تعطیل درآمد. تا اینکه که در سال ۱۹۹۵ میلادی دوباره فعال گردید و اسقفی از مسکو برای آن، اعزام شد.
کلیسای استپانوس مقدس از دیگر کلیساهای تهران
این کلیسا که در سال ۱۹۷۴ میلادی ساخته شده است در نزدیک جاده خراسان قرار داد و همچنین گورستان مسیحیان تهران نیز در کنار این کلیسا واقع شده است. شکل ظاهری کلیسا به صورت یک صلیب است و طراحی آن به این صورت است که در ورودی اصلی کلیسا، در سمت غربی کلیسا است و در سمت های دیگر پنجره ها نصب شده است و در کنار در ورودی برج ناقوس کوچکی قرار داده شده است و علامت صلیب که در بالای گنبد هشت ضلعی آن قرار دارد به صورتی است که از دور هم دیده می شود. این کلیسا یکی از کلیساهای تهران است که شباهت کم نظیر به کلیسای سنت سرکیس دارد.
کلیسای توما از متفاوت ترین کلیساهای تهران
اگر از خیابان کارگر شمالی گذر می‌کنید، حتما به کلیسای انجیلی پروتستان توما نیز سر بزنید. این کلیسای فوق العاده متعلق به آشوریان ساکن در تهران است و در سال 1338 توسط اوشانا معمار آشوری طراحی و ساخته شد. ویژگی خاص این مکان، طراحی معماری کلیسا است که متفاوت از دیگر گلیساهای کلاسیک ساخته شده است.
نمای آن، بر خلاف دیگر کلیساهای تهران که برگرفته از شکل صلیب بنا گردیدند، به صورت مستطیل است و در بالای آن صلیب بزرگی قرار دارد. در بخش جنوبی کلیسا محراب قرار دارد و در دیوارهای غربی و شرقی نورگیر تعبیه گردیده است.
برای وارد شدن به کلیسا، دو درب در شمال و شرق بنا قرار دارد. تزیینات و طراحی داخلی ساده این مکان، حس و حال عجیبی را در فضای کلیسا ایجاد کرده است. همچنین معماری جالب بیرونی آن هر رهگذری را به خود جذب می‌کند.
کلیسای وارطان مقدس
یکی دیگر از معروفترین کلیساهای تهران، کلیسای وارطان مقدس است. اگر در اواسط فصل زمستان به شهر تهران سفر می کنید، توصیه می کنیم که بازدید از کلیسای وارطان و شرکت در مراسم جشن «وارطانانتس و یا وارتانانتس» را از دست ندهید. جالب است بدانید که در فرهنگ ارامنه، به سپهبدان ارمنی که در راه دفاع از وطن یا دین مسیحیت، کشته می شدند لقب «وارطان» می دادند و این کلیسا به یاد شهدای ارمنی، وارطان نامگذاری شده است.
